Mijn tantes uit Gent

Mijn tantes uit Gent

woensdag 4 augustus 2010

Feestelijke première MAS museum

-->
ZATERDAG 17 DECEMBER

De film kadert in het project Spoorzoekers, waarbij enkele Antwerpenaren vanaf januari 2012 tien maanden lang op zoek gaan naar verhalen, foto’s, brieven en oude filmpjes die getuigen van Marokkaanse sporen in de stad. 
Met de resultaten van de zoektocht wil het MAS haar collectie aanvullen om er eigentijdse verhalen mee te vertellen over alle Antwerpenaren. Verhalen die niet mogen ontbreken in een collectie die vertelt hoe Antwerpen verbonden is – en was – met de rest van de wereld.

Programma

14.00 uur | Filmvertoning met korte inleiding door filmmakers
16.00 uur | Filmvertoning met korte inleiding door filmmakers
19.45 uur | Inleiding door Michel Follet en interview met filmmakers
20.00 uur | Filmpremière
21.30 uur | Gesprek onder leiding van Michel Follet met film personages en filmmakers
22.00 uur | Receptie 

SYNOPSIS


'Mijn tantes uit Gent' is een professionele en artistiek hoogstaande documentairefilm voor televisie (Canvas), internationale documentairefestivals, als opener voor debat op scholen, universiteiten, culturele verenigingen en andere maatschappelijke actoren.

In deze documentaire reconstrueren we de levensverhalen van de drie Marokkaanse zussen aan de hand van persoonlijke herinneringen en de herinneringen van diegenen die een belangrijke rol hebben gespeeld in hun migratiegeschiedenis. Door ze terug samen te brengen hopen we op een emotioneel weerzien waarbij nieuwe details aan het licht komen.

De sterke cinematografie en de overweldigende charmes van de Marokkaanse hoofdrolspeelsters zorgt voor er een emotionele band met het publiek. Iedereen zal zich kunnen inleven in wat het voor hen betekende te migreren. Hun verhalen zijn misschien zeer persoonlijk en specifiek, ze stralen een universele draagkracht uit.

Het achterlaten van het vaderland en de familie, het zoeken naar een manier om je thuis te voelen in het gastland, het omgaan met miscommunicatie, discriminatie en racisme, een toekomst proberen op te bouwen, niet alleen voor jezelf, maar ook voor je kinderen. Zaken die herkenbaar zijn voor elke migrant.

Het feit dat de zussen daar zo elk hun eigen kijk op hebben, maakt het des te boeiender. Aangevuld met verschillende Vlaamse getuigenissen en een historisch overzicht vanuit een Marokkaans perspectief maken het plaatje compleet.

DOELSTELLING


Het gaat om een project dat voornamelijk steunt op het engagement van de filmmakers met de volgende maatschappelijke doelstellingen:

- Radicalisering tegengaan zowel bij de Vlaamse bevolking als bij de Marokkaanse gemeenschap door het correct weergeven van de migratiegeschiedenis en daarbij ook de opkomst en de redenen van racisme te duiden. De migratiegolf uit de jaren ‘70 behoort tot het Vlaamse erfgoed en verbindt het lot van de allochtone en autochtone bevolking.
Het is erg belangrijk om een algemeen bewustzijn te creëren van de drijfveren en het doorzettingsvermogen van deze eerste generatie migranten om de aanvaarding van de diversiteit en de bevordering van de gelijkheid te promoten.

- Openheid creëren door te focussen op gezamenlijke kenmerken (menselijkheid) en niet zoals al te vaak het geval is in de media de verschillen tegen elkaar uit te spelen. Een belangrijk aspect hierbij is dat we de stem van de Marokkaanse vrouw laten horen. Deze is niet zo onderworpen zoals velen ons willen doen geloven, maar heeft een zeer eigen en wereldse kijk. De vrouwen in deze film hebben een actieve plaats in onze samenleving verworven, maar hebben daarvoor tal van moeilijkheden moeten overwinnen zonder dat er in die tijd een maatschappelijk kader voor was. In de jaren '70 was de verhouding tussen autochtone werknemer en allochtone werkgever niet altijd strikt zakelijk en zeker niet altijd contractueel vastgelegd. Wat zorgde voor heel wat miscommunicatie met soms tragische gevolgen, zoals Lieva in haar aangrijpende relaas illustreert. Het is zeer boeiend om vanuit verschillende culturele en sociale achtergronden een interculturele dialoog te voeren over de opkomst van racisme als misverstand.

- De interesse van jongeren in hun eigen erfgoed aanwakkeren en hun maatschappelijke participatie bevorderen. We willen niet alleen de 2e en 3e generaties terug in contact te brengen met hun afkomst, maar evenzeer aan Vlaamse kant inzicht bieden in de complexe thematiek rond migratie. Deze gedeelde geschiedenis kan de gevoelens waarmee de verloren generatie worstelt helpen begrijpen. We willen het idee ‘nergens’ thuis te horen, vertalen naar de unieke plaats en unieke mogelijkheden die hun generatie in onze samenleving heeft.

- Verwondering en mededogen verspreiden via film. EEN ANDERE WERELD Films geeft een eigen en orginele interpretatie aan het genre van de documentairefilm, die gebaseerd is op het weergeven van ‘een emotionele’ waarheid. Door een sterk visuele vertelstijl en een grote persoonlijke betrokkenheid bij hun personages benutten ze het medium film ten volle. Wat leidt tot documentaires waarbij de kijker letterlijk kan ‘voelen’ wat het is in ‘een andere wereld’ te leven. Leren door te beleven. Inzien door te kijken.

DOELGROEP

De boodschap die we met film meegeven is dat het wij-tegen-zij-discours geen steek houdt, omdat de waarheid veel rijker en gecompliceerder is dan dat. En dat we nood hebben aan een onderlinge solidariteit, omdat we als mensen niet verschillen in ons streven naar geluk.

De film bevat meerdere lagen van betekenissen, die mensen kunnen stimuleren tot ontmoeting, dialoog, debat.

1. Sociale context :
De sociale context is uitermate belangrijk om migratie te begrijpen. Veel migranten hebben immers een economische drijfveer om het thuisland te verlaten omdat de financiële situatie daar niet leefbaar is. Zo vinden heel wat maatschappelijke problemen met migranten hun oorsprong in armoede en sociale verschillen.

In de film komt ook duidelijk naar voren hoe dun de lijn soms is tussen vriendschap, naastenliefde en misbruik. Of hoe onduidelijkheid en misverstanden vormgeven aan discriminatie. Het zijn voornamelijk sociale verschillen die de nodige frustraties opwekken en de voedingsbodem vormen voor racisme.

Het was het Christelijk geïnspireerde medeleven met de arme familie Touil in Marokko, dat Lieva ertoe aanzette om ervoor te zorgen dat de zussen één voor één naar België migreerde. Haar compassie en zusterlijke vriendschapsband met haar kindermeid Jemâa zorgde later, toen de arbeidsregelingen strikter werden toegepast, voor een breuk tussen de twee, die tot op de dag van vandaag pijnlijke sporen nalaat.

Het waren niet de culturele verschillen die maakte dat het niet meer klikte. De basis van het onbegrip wortelde in hun verschillende sociale achtergrond. Lieva, die financiële zekerheid genoot, kon zich veroorloven zich over Jemâa te ontfermen, maar ze kon nooit de betekenis vatten van hoe hard het was voor Jemâa om in armoede te leven.

Een gelijkaardig verhaal van miscommunicatie vinden we bij kloosterzuster Anna Desmedt. Als deel van de compensatie voor haar werk, kreeg Jemâa taalonderricht van de kloosterzuster. Maar omdat ze op die manier officieel als halftijdse werkkracht stond ingeschreven, ontvangt ze nu slechts een klein pensioen.

Financiële kopzorgen en haar visuele handicap maken het voor Jemâa niet makkelijk de eindjes aan elkaar te knopen. Het is niet verwonderlijk dat één van de zoons van deze alleenstaande moeder rebelleerde. Gelukkig blijft Jemâa een trotse vrouw die het onderste uit de kan wil halen en daarbij niet vervalt in een slachtofferrol maar koppig blijft grappen en dollen.

2. Gender
Dit is een film over, voor en door vrouwen. We focussen op vrouwen die onafhankelijk van mannen zijn gemigreerd, en brengen zo een stukje onderbelichte geschiedenis in beeld en doorbreken meteen al een eerste cliché.

Door de vrouw centraal te plaatsen en een strakke visuele stijl te hanteren waarin haar gevoelswereld tot uiting komt, gaan we op zoek naar een universele invulling van het begrip ‘vrouw zijn’.

We zien hoe de gebruiken en de cultuur van een land de denk- en leefwereld van de vrouw mee bepalen en welke invloed migratie daarop heeft.

Ook hier is het feit dat de zussen hierover uiteenlopende visies hebben en daarom duidelijk verschillende relaties onderhouden, zeer boeiend.

De vrijgevochten Jemâa, werd op jonge leeftijd uitgehuwelijkt maar wist toch te scheiden in een tijd dat dit allerminst voor de hand lag.
De traditionele Fatima voelt zich thuis in het klassieke rollenpatroon en is letterlijk altijd in de weer om kinderen en man te behagen.
De dominantere Saâdia deelt dan weer de lakens uit in het gezin en is gehuwd met een gevoelige Vlaming.

Wat wel zeer duidelijk naar voren komt is dat geen enkele zus voldoet aan het cliché van onderdrukte moslima en dat het werkelijke migratiedebat over iets fundamenteler gaat dan het wel of niet dragen van een hoofddoek.

3. Emancipatie
De drie zussen als voorbeeld stellen, zou foutief kunnen begrepen worden alsof zij uitzonderlijk zijn. Hun voorbeeldfunctie zit eerder in het alledaagse en de herkenbaarheid van hun vrouwelijke besognes. Het opkomen voor hun rechten en het zoeken naar het eigen geluk weeft echter een rode draad doorheen hun verhalen.
Los van leeftijd en afkomst zal elke vrouw zich in een van deze charmante dames kunnen herkennen.

In deze film gaat het dan ook om het recht om je eigen levenswandel uit te stippelen als vrouw, los van het feit of je nu kiest voor het traditionele of moderne.

MEMOIRES


Migratie wil zeggen dat je je losmaakt van je thuisland en je familiebanden. Dat je gemeenschappelijke tradities, ingebakken in het alledaagse leven, opgeeft en verliest. Het wil ook zeggen dat je deze cultureel bepaalde gebruiken in een ander daglicht kan zien. Dat de vorm en symboliek ervan directer wordt, persoonlijker. Een kompas om richting te geven aan het leven in een nieuwe en vreemde wereld.

We grijpen terug tot de prilste jeugdherinneringen van de 3 zussen om te weten te komen wat ‘traditie’ net inhoudt, welke betekenis het geeft aan het leven in een arme Marokkaanse gemeenschap. Zo komen we te weten dat tradities veelal voortkomen uit noodzakelijkheid, als manier van overleven.

Het is een opmerkelijk feit dat ondertussen in Marokko migratie tot traditie is verworden. Door de opeenvolgende generaties die hun geboorteland verlieten uit levensnoodzaak, groeide er een vertrouwen met migratie. Alhoewel de levensstandaard is toegenomen en het proces van democratisering in gang is gezet, hebben de huidige jongeren een bijna instinctief verlangen het land te verlaten.

Migratie wil ook zeggen dat je je openstelt voor andere waarden en normen. In de jaren ’70 werd er niet gesproken over ‘integratie’. Het was een persoonlijke zoektocht om binnen het vertrouwde traditionele erfgoed een onderscheid te maken tussen gewoonte en repetitie en de kern die leidt tot zingeving. Vanuit deze ‘gedistilleerde’ zingeving was het makkelijker om aanknopingspunten te vinden bij een cultuur, die alhoewel onvertrouwd, evenzeer zijn basis vond in belangrijke universele (menselijke) waarden zoals samenhorigheid, veiligheid & geborgenheid.

Het resultaat zie je heel duidelijk bij de 3 zussen, die elk op hun eigen en verschillende manier hun raakpunten hebben gevonden in onze Westerse cultuur vanuit de tradities meegebracht uit hun Marokkaans-Arabische cultuur. Een mooi voorbeeld hiervan is Saâdia’s vrijwillige inzet bij Broederlijk Delen en de voedselbedeling voor armen. Voor haar solidariteit en engagement vindt ze duidelijk inspiratie binnen de geloofsleer van de Islam. Toch, daar haar geloof is uitgepuurd tot de fijne kern (en nooit werd gecontesteerd), is er geen sprake van een botsing, maar eerder van een overstijgende kruisbestuiving.

Deze vrije vorm van integratie, die het individu toeliet te nemen en te delen vanuit een gevoel van zingeving in het algemeen belang, behoort tot het verleden. De wereld vandaag is eindeloos complexer, constant in beweging. Er worden grote vraagtekens geplaatst bij de toenemende migratie. Men wordt onzeker over de eigen identiteit en de waarde van de cultuur en tradities.

De verschillende globale evoluties leiden tot spanningen tussen de verschillende gemeenschappen. Terrorisme, globalisatie, financiële crisis, noem maar op, allemaal angstfactoren die leiden tot een radicale hang naar een conservatieve invulling van ‘traditie’. Uit zelfbehoud. Zo kunnen we bij de kinderen van de zussen een duidelijk onderscheid maken tussen zij die gebroken hebben met hun roots en op een zeer Westerse manier in het leven staan en zij die op een doorgedreven manier houvast zoeken in hun Marokkaans-Arabische achtergrond. De vroege breuklijnen worden fijn zichtbaar als we de geschiedenis van de eerste migratiegolf tegen het daglicht houden.

Het is in dit licht, zoals eerder beschreven, dat het ‘herinneren’ en ‘doorgeven’ van de migratiegeschiedenis een zeer belangrijke rol speelt. We brengen de migrantenjeugd terug in contact met de drijfveren van hun ouders/grootouders, als iets waar ze fier op kunnen zijn. We bieden ook inzicht in de oorsprong van misverstanden, die we eveneens duiden vanuit Vlaamse kant. Het algehele kader wordt geschetst door een allochtoon, die vernieuwende inzichten biedt over de migratiepolitiek in het België en Marokko van de jaren ’70. Dit tragische familie-epos draait om begrip en vergeving voor fouten die zijn gemaakt in het verleden. Een warme oproep om lessen te trekken en nieuwe bruggen te slaan om de kloof via dialoog te dichten.

EDUCATIE en EMANCIPATIE


De migratiegeschiedenis belicht vanuit het standpunt van vrouwelijke migranten is zelden opgetekend. Deze orginele invalshoek van de film is een grote troef die voor heel wat interesse zal zorgen. Dat het hierbij gaat om 3 Marokkaanse vrouwen die de camera inkijk gunnen in hun dagelijkse leven en die in openhartige interviews hun ziel blootgeven, is op zijn minst innoverend te noemen.

De strakke filmische vertelstijl is toegankelijk voor jong en oud. Het samenbrengen van Marokkaanse en Vlaamse getuigenissen zorgt voor een breed draagvlak.

De promotie steunt op een grensoverschrijdende aanpak : verschillende verenigingen helpen mee de film in de spotlights te plaatsen en richten zich tot hun speciefieke doelgroep.

Via Bevrijdingsfilms kan iedere organisatie op een eenvoudige manier en aan democratische prijzen de film huren voor vertoning. De verschillende ondertitelde versies maken een ruime verspreiding mogelijk. (in de film is Nederlands de voertaal, afgewisseld met Frans en Marokkaans/Arabisch.)

REALISATIE

EEN ANDERE WERELD Films
Sofie Hanegreefs en Jelle Janssens
anderewereld@gmail.com
Sofie: 0479 65 64 89
Jelle: 0497 04 28 80

PRODUCTIE

ANDERE WERELD Films
i.s.m.
Nakhla vzw en De Centrale, Intercultureel Centrum.

Zohra Boucharafat: 0497 46 14 34
zohra@nakhla.be

DISTRIBUTIE

Voor publieke vertoningen kan u de film huren bij Bevrijdingsfilms te Leuven. Er is eveneens een educatief pakket ter beschikking voor de 3de graad secundair onderwijs en het socio-cultureel volwassenenwerk. U kan de dvd en het pakket telefonisch of per mail bestellen, de dvd wordt per post verstuurd.

www.bevrijdingsfilms.be
bevrijdingsfilms@telenet.be
Jef Laenen: 016 23 29 35

PARTNERS

1. ANDERE WERELD Films

ANDERE WERELD Films is een onafhankelijk productiehuis in Antwerpen. 

We focussen op de realisatie van creatieve documentaires voor een internationaal publiek. Onze films behandelen maatschappelijk relevante en culturele thema's. We doen dit steeds met een grote betrokkenheid, veel aandacht voor het humane en liefde voor het onderwerp en vak.

Voor een uitgebreide filmografie:
www.anderewereldfilms.com


2. Daarkom – www.daarkom.be
De Vlaamse Gemeenschap en het Koninkrijk Marokko namen samen het initiatief om een Vlaams-Marokkaans Culturenhuis op te richten. Ze wilden een plek maken voor culturele kruisbestuiving tussen de gemeenschappen en noemden het Daarkom.

3. Gent Cultuurstad vzw – Erfgoedcel Gent: coördinatie ontwikkeling STAM(Stadsmuseum Gent)
www.stamgent.be

4. AMSAB-Instituut voor Sociale Geschiedenis
www.amsab.be

5. AGORA Integratiedienst Gent
www.agora-gent.be

6. Federatie van Marokkaanse Verenigingen (FMV)
www.fmv-vzw.be

7. Moussem – Nomadisch Kunstencentrum
www.moussem.be
De vzw Moussem brengt cultuur uit de Maghreblanden en het Midden-Oosten naar diverse Vlaamse podia. Dit op gebied van muziek, theater, dans, performance, poëzie, literatuur en stand-up comedy.

8. Intercultureel Centrum De Centrale
www.decentrale.be
De Centrale, een wereldcultuurhuis gelegen in Gent, in de multiculturele wijk Sluizeken-Tolhuis-Ham, is een ontmoetingsplek voor cultuurvogels van diverse pluimage. Een warm en bruisend pleidooi voor de multiculturele samenleving. Een plek die welbekend is bij de bevraagde gemeenschap van het project.

9. Uitzending op Canvas
www.canvas.be

10. Met steun van het Vlaams Audiovisueel Fonds
www.vaf.be

11. Met steun van de Vlaamse Gemeenschap, Cultuur
www.vlaanderen.be

12. Masereelfonds
Het Masereelfonds is een progressieve cultuurvereniging en één van de vijf cultuurfondsen in Vlaanderen.

13. Universiteit Gent
De vakgroep Nieuwste Geschiedenis heeft haar expertise op het vlak van migratie ten dienste van het project gesteld. Prof. Frank Caestecker gaf regelmatig nuttige aanwijzingen en nam ook deel aan de klankbordgroep zodat het project van dichtbij kon gevolgd worden.

14. Red Star Line
In de lente van 2013 opent op de historische locatie aan de Rijnkaai op het Antwerpse Eilandje waar de drie historische havenloodsen stonden, het nieuwe museum Red Star Line | People on the Move de deuren. Het wordt een plek voor herinnering, beleving, debat en onderzoek naar internationale mobiliteit vroeger en nu.